E-İmza

5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu'nda tanımlandığı şekliyle; "elektronik imza" başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veriyi, "elektronik sertifika" imza sahibinin imza doğrulama verisini ve kimlik bilgilerini birbirine bağlayan elektronik kaydı, "güvenli elektronik imza" elle atılan imza ile aynı hukuki sonucu doğuran ve Kanun'da belirtilen özel şartları taşıyan elektronik imzayı, "nitelikli elektronik sertifika" kanun'da belirtilen koşulları sağlayan, güvenli elektronik imza oluşturmak için sahip olunması gereken elektronik sertifikayı, "imza oluşturma verisi" imza sahibine ait olan, imza sahibi tarafından elektronik imza oluşturma amacıyla kullanılan ve bir eşi daha olmayan şifreler, kriptografik gizli anahtarlar gibi verileri, "imza doğrulama verisi; elektronik imzayı doğrulamak için kullanılan şifreler, kriptografik açık anahtarlar gibi verileri ifade eder.

5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu, kağıt ortamında yürütülen işlemlerin elektronik ortamda güvenli ve hukuki sonuç doğuracak biçimde yürütülebilmesi için büyük bir olanak sağlamıştır. Böylece zamandan, paradan ve iş gücünden tasarruf etmek üzere, kişisel veya kurumsal işlerinizi elektronik ortama taşıyarak NES ve e-İmza kullanabilirsiniz. E-imzanızı;

Elektronik imza, elle atılan imzaya eşdeğer nitelikte kullanılabildiği için, elektronik ortamda her türlü resmi işlemin, kağıt ortamına göre daha hızlı, güvenilir ve maliyet etkin biçimde yürütülmesini sağlar. Bu bağlamda elektronik imza, kamu kuruluşlarıyla yapılan işlemlerde, bankacılık ve sigortacılık işlemlerinde, e-devlet, e-iş ve e-ticaret uygulamalarında, elektronik haberleşme ve sözleşmelerde kısaca 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu kapsamındaki tüm işlemlerde kullanılabilir.

Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcısı (ESHS), Kanun'da "elektronik sertifika, zaman damgası ve elektronik imzalarla ilgili hizmetleri sağlayan kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri" olarak tanımlanır. ESHS'ler, kayıt merkezleri aracılığıyla aldıkları elektronik sertifika başvurularını değerlendirip güvenli koşullar altında işleyerek elektronik sertifikaları üretir, sertifika başvuru sahiplerine ulaştırır. Bunun yanı sıra, sertifika yenileme ve iptal hizmetlerini, sertifika ve iptal durumu yayımlama hizmetlerini ve zaman damgası hizmetlerini verir.

5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu ve ilgili yönetmelikler gereği ESHS'ler:

ESHS'lerin faaliyete geçebilmesi için güvenli ürün ve sistemleri kullanmak, hizmeti güvenilir bir biçimde yürütmek, sertifikaların taklit ve tahrif edilmesini önlemekle ilgili her türlü tedbiri almakla ilgili şartları sağladığını göstermesi gerekir. ESHS'ler, üretilen imza oluşturma verisinin bir kopyasını alamaz veya bu veriyi saklayamaz.

Kanun gereği, Türkiye'de elektronik imzanın hukuki ve teknik yönleri ile uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenleme ve ESHS'lerin faaliyetlerini denetleme görevi Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'na (BTK) verilmiştir. Kurum, gerekli gördüğü zamanlarda ESHS'leri denetleyebilir. Kanundaki şartları yerine getiren gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri, BTK denetimi sonrası ESHS olarak faaliyete geçebilir. İlgili Başbakanlık genelgesi gereği kamu kurum ve kuruluşları için TÜBİTAK'a bağlı bir sertifikasyon merkezi oluşturulmuştur. Kamu kapsamının dışında kalan sertifika başvuru sahiplerine yönelik olarak, BTK denetiminden geçmiş yetkili ESHS'ler elektronik sertifika hizmetleri verirler.

Elektronik sertifikaların geçerlilik süreleri güvenlik nedeniyle sınırlandırılmıştır. Geçerlilik süresi sonunda, sertifika sahiplerinin elektronik sertifika kullanımına devam etmek istemeleri halinde sertifikalarını ESHS'lerin bildirecekleri yöntemler uyarınca yenilemeleri gerekir. Nitelikli elektronik sertifikalar için genel olarak 1 (bir), 2 (iki) veya 3 (üç) yıllık geçerlilik süreleri kullanılır.

Bir ESHS'nin, başvuru sahiplerine yönelik olarak sertifika üretebilmesini sağlayan, ürettiği nitelikli elektronik sertifikalar ve sunucu sertifikaları gibi sertifikaları imzalamakta kullandığı imza oluşturma verisine karşılık gelen imza doğrulama verisiyle ESHS'nin kurumsal kimliği arasında bağ kuran, yine ESHS'nin kendi imza oluşturma verisiyle imzalanmış sertifikasına kök sertifika adı verilir. 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu uyarınca BTK tarafından yayımlanan "Elektronik İmza Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik" gereği, ESHS faaliyete geçmesini müteakip yedi (7) gün içinde; kök sertifikasının sertifika özet değerini ve özetleme algoritmasını kendi İnternet sayfasında yayımlar, ulusal yayın yapan en yüksek tirajlı üç (3) gazetede ilan vermek suretiyle kamuoyuna duyurur ve gazete ilanlarının bir örneğini BTK'ya iletir.

Elektronik sertifikalarda temel olarak aşağıdaki alanlar bulunur:

Nitelikli elektronik sertifikalarda, Kanun gereği aşağıdaki bilgiler de yer alır:

5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu gereği güvenli elektronik imza oluşturma araçları;

Güvenli elektronik imza doğrulama araçları ise;

Sertifikanın kullanım süresi içinde geçerliliğini kaybetmesi durumunda sertifika iptal edilir. Aşağıda yer alan koşullar sertifikanın iptalini gerektirir:

ESHS, elektronik sertifikaların iptal edildiği zamanın tam olarak tespit edilmesine imkan veren ve üçüncü kişilerin hızlı ve güvenli bir biçimde ulaşabileceği bir kayıt oluşturur. Bir sertifika iptal talebinin kaynağının doğrulanamadığı durumlarda doğrulama işlemi sonuçlanıncaya kadar, ya da son kullanıcı tarafından iptali gerektiren bir durumun olup olmadığından emin olunamadığı zamanlarda gelen talep üzerine, iptal işlemi yapmak yerine ilgili sertifikalar askıya alınır. Askı süresince sertifika üçüncü taraflar tarafından doğrulanamaz durumdadır. Kişisel kullanım amaçlı elektronik sertifikaların, geçerlilik sürelerinin sonunda kullanımına devam edilebilmesi için yenilenmesi gerekir. Sertifika yenileme, sertifikanın süresinin sonunda sertifika bilgilerinde bir değişiklik olmadığı durumlarda yapılır. Sertifika yenileme işlemi sırasında, sertifika sahibinin imza oluşturma ve imza doğrulama veri çifti de yenilenebilir.

Elektronik imzanın Türkiye'de uygulanmasıyla ilgili hukuki dayanak, "5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu" ile BTK tarafından yayımlanmış olan "Elektronik İmza Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik" ve "Elektronik İmza ile İlgili Süreçlere ve Teknik Kriterlere İlişkin Tebliğ" dir.

Kanun gereği, yabancı bir ülkede kurulu bir ESHS tarafından verilen elektronik sertifikaların hukukî sonuçları milletlerarası anlaşmalarla belirlenir. Yabancı bir ülkede kurulu bir ESHS tarafından verilen elektronik sertifikaların, Türkiye'de kurulu bir ESHS tarafından kabul edilmesi durumunda, bu elektronik sertifikalar nitelikli elektronik sertifika sayılır. Bu elektronik sertifikaların kullanılması sonucunda doğacak zararlardan, Türkiye'deki ESHS de sorumludur.

Elektronik sertifikaların bilgisayar sistemlerine tanıtılması ve elektronik imzalı metinlerin imza doğrulaması için çeşitli istemci yazılımları kullanılabilir. Bu yazılımlar uygulamaya özel geliştirilebileceği gibi, bu işlevi yerine getiren paket programlar da bulunabilir. Pek çok e-posta programı ve İnternet tarayıcısı da elektronik sertifika kullanım özelliklerine sahiptir.

Sertifika İlkeleri, sertifika başvurularının alınması, sertifika üretimi ve yönetimi, sertifika yenileme ve iptal işlemleriyle ilgili tüm idari, teknik ve yasal gereklilikleri ortaya koyar; ESHS'nin, sertifika sahibinin ve üçüncü tarafların uygulama sorumluluklarını belirler. Sertifika Uygulama Esasları ise, Sertifika İlkeleri'nde belirlenen gerekliliklere ESHS, sertifika sahipleri ve üçüncü tarafların nasıl uyduğunu, bu gerekliliklerin nasıl hayata geçirildiğini açıklar. ESHS'ler, bağlı bulundukları Sertifika İlkeleri'nin koşullarını, Sertifika Uygulama Esasları uyarınca yürüttükleri işletme faaliyetleriyle sağlar.